Στις 12 Ιουνίου 2025, φορείς χάραξης πολιτικής, πάροχοι Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ηγέτες του κλάδου συμμετείχαν στην επίσημη παράλληλη εκδήλωση της Πράσινης Εβδομάδας της ΕΕ 2025 (2025 EU Green Week ) για να συζητήσουν πώς η Επαγγελματική Εκπαίδευση Και Κατάρτιση (ΕΕΚ) μπορεί να εξοπλίσει τους εργαζόμενους με δεξιότητες κυκλικής οικονομίας, ώστε να ανταποκριθούν στα νέα πρότυπα βιωσιμότητας της ΕΕ και στις απαιτήσεις του κλάδου.

Τα Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα δέχονται πιέσεις για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αλλά αυτό δεν είναι ένα απλό εγχείρημα, κυρίως επειδή οι εκπαιδευτικές διαδρομές στην ΕΕ παραμένουν αποκεντρωμένες και δεν υπάρχει πιστοποίηση και αναγνώριση των πράσινων και ψηφιακών δεξιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ. Εν τω μεταξύ, η αγορά εργασίας αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Ο OECD εκτιμά ότι πάνω από το 25% των υφιστάμενων θέσεων εργασίας θα επηρεαστεί σημαντικά από τις πολιτικές της ΕΕ για απανθρακοποίηση της οικονομίας. Μεταξύ 2020-2021, το 13%  των εργαζομένων δεν είχε πόρους για να ανταποκριθεί στις εργασιακές απαιτήσεις, ενώ το 70% των εταιρειών αγωνιζόταν να βρει εξειδικευμένους εργαζόμενους για πράσινες και ψηφιακές θέσεις εργασίας.

Αυτή η πρόκληση βρέθηκε στο επίκεντρο του διαδικτυακού σεμιναρίου που διοργάνωσαν το UN Sustainable Development Solutions Network (SDSN) και η Cleantech Bulgaria, με εταίρους όπως το BuildSkills Academy, το University College Dublin (UCD), το UNITAR, Circular Berlin, και το kyklOIKOdromio (KYK), στις 12 Ιουνίου 2025 στο πλαίσιο της Πράσινης Εβδομάδας της ΕΕ (EU Green Week).

Η εκδήλωση επικεντρώθηκε στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί και οι ηγέτες της βιομηχανίας μπορούν να υποστηρίξουν τα προγράμματα και τις πιστοποιήσεις ΕΕΚ. Η εκδήλωση επικεντρώθηκε και στις απαιτήσεις του κατασκευαστικού κλάδου.

Από τη συζήτηση προέκυψαν 5 βασικά συμπεράσματα.

1. Οι ευέλικτες μαθησιακές διαδρομές πρέπει να είναι ευρέως διαδεδομένες και αναγνωρισμένες στην ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως στόχο την επανεκπαίδευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων τουλάχιστον του 60% των ενήλικων εργαζομένων κάθε χρόνο. Αυτός ο φιλόδοξος στόχος απαιτεί όμως πιο ευέλικτες μαθησιακές διαδρομές.

Ο Enda Murphy (UCD) υπογράμμισε τη σημασία των μικροπιστοποιητικών (microcredentials) που προσφέρουν μια ταχύτερη και πιο προσαρμόσιμη εναλλακτική λύση στην παραδοσιακή εκπαίδευση, η οποία συχνά αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να προσαρμόσει γρήγορα τα προγράμματα σπουδών στις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες που απαιτούνται. Τα σύντομα και στοχευμένα προγράμματα επιτρέπουν επίσης μια ολιστική προσέγγιση που ευθυγραμμίζεται με τους 17 Στόχους Βιώσιμςη Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Από την άποψη αυτή, ο καθηγητής Paul Walsh (SDG Academy) τόνισε την ανάγκη για πιστοποίηση και αναγνώριση τέτοιων ευέλικτων διαδρομών σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να υποστηριχθεί όχι μόνο η επανεκπαίδευση των επαγγελματιών, αλλά και η οικολογικοποίηση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και η ευθυγράμμιση των εταιρειών εκτός ΕΕ με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

2. Οι συμπράξεις πολλών ενδιαφερομένων μερών είναι απαραίτητες για τη δημιουργία σχετικών και προσβάσιμων μαθησιακών διαδρομών

Η δημιουργία αποτελεσματικών μαθησιακών διαδρομών απαιτεί μια προσέγγιση με πολλούς ενδιαφερομένους, δηλαδή μια ισχυρή συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Για να ανταποκριθεί η εκπαίδευση περισσότερο στις ανάγκες του πραγματικού κόσμου, οι συμπράξεις πολλών ενδιαφερομένων μερών πρέπει να συνδιαμορφώνουν την κατάρτιση που αντικατοπτρίζει τις προκλήσεις του συγκεκριμένου τομέα και είναι προσβάσιμη σε όλα τα πλαίσια.

Η Elena Proden (UNITAR) τόνισε αυτό μέσω του Capabilities 4 the Future Hub, μιας πρωτοβουλίας που επιδιώκει την προώθηση του διαλόγου μεταξύ κυβερνήσεων, βιομηχανίας και παρόχων εκπαίδευσης για την ευθυγράμμιση της βιομηχανικής πολιτικής με την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την προώθηση του διασυνοριακού συντονισμού και της συνεργασίας και τη δημιουργία ευκαιριών για την ανάπτυξη ικανοτήτων, ιδίως σε χώρες και περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα, όπου οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συνήθως δεν έχουν πρόσβαση σε προσαρμοσμένες ευκαιρίες μάθησης.

3. Το δομημένο περιβάλλον είναι το κλειδί για την επίτευξη της πράσινης μετάβασης

Δεν είναι τυχαίο ότι το δομημένο περιβάλλον επιλέχθηκε ως βασική μελέτη περίπτωσης. Πρόκειται για τον πιο απαιτητικό τομέα πόρων στην Ευρώπη, ο οποίος είναι υπεύθυνος για περίπου το 50% της κατανάλωσης φυσικών πόρων, το 40% της κατανάλωσης ενέργειας, το 35% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το 30% των αποβλήτων. Από οικονομική άποψη, παράγει το 10% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ και πάνω από 15 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Ο μετασχηματισμός αυτού του τομέα μέσω στοχευμένης επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητος για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Η Maria Nakova (CTBG) τόνισε το ρόλο του BuildSkills Academy (BSA) στην υποστήριξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για την ευθυγράμμιση των προσφορών τους με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πρόσφατα, το BSA εγκαινίασε μια διαδικτυακή πλατφόρμα (BSA launched an online platform) όπου τα κέντρα ΕΕΚ μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μεθοδολογία BuildEnrichedSkills για να εμπλουτίσουν τα δικά τους μαθήματα με πράσινο και ψηφιακό περιεχόμενο. Η κα Nakova υπογράμμισε επίσης τη σημασία των Κέντρων Επαγγελματικής Αριστείας (COVEs) και των Ευρωπαϊκών Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας (EDIHs) για την ευθυγράμμιση της κατάρτισης με τις ανάγκες της βιομηχανίας, την επιτάχυνση των ψηφιακών και πράσινων δεξιοτήτων και την κάλυψη των κενών μεταξύ εργαζομένων, ΜΜΕ και εκπαιδευτικών συστημάτων.

BuildSkills Academy_EU Green Week 12 June

4. Η προσαρμογή της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην κυκλική οικονομία απαιτεί καινοτομία και αλλαγή νοοτροπίας

Η ανάπτυξη δεξιοτήτων κυκλικής οικονομίας απαιτεί μια προοδευτική και καινοτόμο προσέγγιση στην εκπαίδευση. Δεν πρόκειται μόνο για τη μείωση των αποβλήτων ή των εκπομπών, αλλά και για τη συνδημιουργία νέων μαθησιακών εμπειριών που αντικατοπτρίζουν σύνθετες, εξελισσόμενες προκλήσεις. Η Dina Padalkina (Circular Berlin) μοιράστηκε πώς το έργο τους στην Ακαδημία BuildSkills περιελάβανε τον εντοπισμό κενών και την πρόβλεψη μελλοντικών θέσεων εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα. Η κα Padalkina και η ομάδα της επικεντρώθηκαν σε 35 επαγγέλματα που σχετίζονται με τον κατασκευαστικό τομέα και χαρτογράφησαν το καθένα με τις υπάρχουσες και τις μελλοντικές δεξιότητες, γεγονός που οδήγησε στη σαφή ανάγκη για μια διεπιστημονική προσέγγιση. Για τους παρόχους ΕΕΚ, αυτό σημαίνει κάτι περισσότερο από την επικαιροποίηση του περιεχομένου. Απαιτεί επίσης την υιοθέτηση νέων μορφών διδασκαλίας και μια αλλαγή νοοτροπίας που μετατρέπει την παραπάνω πρόκληση σε ευκαιρία για την ανάπτυξη στρατηγικού πλεονεκτήματος και τον εμπλουτισμό του θεματολογίου των μαθημάτων τους.

20250612_BuildSkills_EU Green Week

5. Οι πάροχοι ΕΕΚ πρέπει να ξεπεράσουν τα συστημικά και πρακτικά εμπόδια για την αποτελεσματική ενσωμάτωση των δεξιοτήτων κυκλικής οικονομίας

Η ενσωμάτωση των δεξιοτήτων κυκλικής οικονομίας στην ΕΕΚ απαιτεί την αντιμετώπιση σημαντικών εμποδίων. Η Ανθή Χαραλάμπους (ΚΥΚ) εντόπισε τέσσερις κύριες προκλήσεις: ξεπερασμένα και κατακερματισμένα προγράμματα σπουδών, ανεπαρκώς καταρτισμένοι εκπαιδευτές χωρίς πρακτική εμπειρία, περιορισμένη ενσωμάτωση στον κλάδο και ανεπαρκής υποστήριξη πολιτικής και κατάρτισης.

Για να ξεπεραστούν αυτές οι προκλήσεις, η κα Χαραλάμπους τόνισε την ανάγκη για διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών που ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα, τη συστημική σκέψη και την ανάλυση του κύκλου ζωής. Τα μαθήματα θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες του συγκεκριμένου τομέα και οι εκπαιδευτές θα πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά και να αναβαθμίζονται ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της βιομηχανίας. Τέλος, η συνεργασία με κέντρα καινοτομίας, επιχειρήσεις και φορείς της κυκλικής οικονομίας είναι απαραίτητη για την από κοινού ανάπτυξη σχετικής, πρακτικής κατάρτισης που αντικατοπτρίζει τις πρακτικές και τις προκλήσεις του πραγματικού κόσμου.

ACharalambous EU Green Week 12 June event

Τι ακολουθεί;

Η πορεία προς την κυκλική οικονομία είναι σαφής: η ΕΕΚ πρέπει να προσαρμοστεί γρήγορα, γεγονός που απαιτεί μια συντονισμένη και προοδευτική στρατηγική από ένα πλήθος ενδιαφερομένων μερών.

Είναι απαραίτητο να επενδύσουμε σε μικροπιστοποιητικά και να υποστηρίξουμε τη δημιουργία ενός πλαισίου πιστοποίησης σε επίπεδο ΕΕ που θα είναι διεθνώς αναγνωρισμένο. Η Ακαδημία BuildSkills αποτελεί βασική πρωτοβουλία προς παρακολούθηση, καθώς ένας από τους στόχους της είναι να γίνει μια πλήρως ολοκληρωμένη ακαδημία που θα πιστοποιεί επαγγελματίες σε μεταβατικές δεξιότητες.

Είναι επίσης εξίσου σημαντικό να ενισχυθεί η πολυμερής βιομηχανική συνεργασία και να διασφαλιστεί ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα γίνουν πιο πράσινες και πιο βιώσιμες. Πρωτοβουλίες όπως το Capabilities 4 the Future Hub μπορούν να στηρίξουν τους τομείς και να προωθήσουν τη διασυνοριακή συνεργασία για την πρόβλεψη των μελλοντικών δεξιοτήτων και όχι μόνο την ανταπόκριση στις τρέχουσες ανάγκες.

Τέλος, η καινοτομία στην εκπαίδευση πρέπει να συνδυαστεί με πολιτική στήριξη, χρηματοδότηση και υποδομές. Οι πάροχοι ΕΕΚ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ηγέτες της βιομηχανίας, ιδίως από το δομημένο περιβάλλον, πρέπει να αγκαλιάσουν τις πρακτικές και τις δεξιότητες της κυκλικής οικονομίας και να το μετατρέψουν σε ευκαιρία και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Το πλήρες διαδικτυακό σεμινάριο είναι διαθέσιμο εδώ: Webinar EU Green Week 2025: Pathways to a Circular Economy